Txalupa
Txalupa zen itsasbazterreko arrantzarako ontzietan handiena; 13 metro inguru zuen luze. Abendutik martxoa
bitartean bisiguaren arrantzarako erabiltzen zuten. Jarduera honetan 20 bat tripulatzailek hartzen zuten parte,
eta tretza bidez aritzen ziren. Txaluparen ezaugarriak ez ziren oso garrantzitsuak arrantzaldi honen garapenean.
Alabaina, maiatza eta urria bitartean, ontzi bera hegaluzea eta atuna arrantzatzeko erabiltzen zuten, tripulazioa
bisigutakoaren erdia baino txikiagoa zela. Arrantza lanetan xaxiango teknika erabiltzen zuten, aparailuak zabalean
hedatzen zituztela pertxa edo botabera luzeekin. Aparailuak, bere aldetik, amu bakun edo bikoitza edukitzen
zuen, lumaz edo arto-hostoz estalita eta kolorezko oihal edo artile zati batez apainduta,
maluta egina alegia, arrain baten itxura ematearren. Amuak bizi-bizi mugitzeko eta atunak-
eta engainatzeko beharrezko lastertasuna erraz hartzeko moduan zegoen diseinatuta
txalupa.
Txalupak Ondarroako portutik irteten
goizaldean. Darío de Regoyosen lana.
Margolan honetan, txalupak urrunetik
ezagutzearren belak apaintzen
dituzten motiboak ikusten ditugu. © José Lopez
Bermeoko San Francisco txalupa handia, 1917an argazkiz
jasoa. Arrantzarako belaontzien azken urteak ziren eta, baporeekin
lehiatu beharraz, 16 metro inguru luze hartzera heldu ziren.
Txalupa handi hau XIX. mendearen amaiera aldean sortu ziren
txalupa bizkardun haietakoa da. © José Lopez
Txalupak babesean, Hondarribiko hondar-barra igaro eta gero. © José Lopez
Brokoa.
Txalupa handia, Mutiozabal
bildumako plano batetik
abiaturik Donibane Lohizuneko
Itsas Begia elkarteak eraikia.
Ontzi mota honen gaitasuna
ageri-agerian geratu zen
Bretainiako Douarnenez eta
Sokoa artean 2006ko udan
egindako nabigazioan, 42 ordu
besterik ez zituen eta behar
izan. © José Lopez
Hegaluzea. © José Lopez
Legatza. © José Lopez
Bisigua. © José Lopez
Txalupak palka mugikorrak zeuzkaten; hauek
karel gainean jartzen zituzten, belan zihoazela
frankobordoa handiagotu eta ontzian ura sartzea
saihesteko.
Belak apaintzen zituzten bezala, kroskoak ere
pintatu egiten zituzten, betiere identifikatzea
errazten zuten motiboak erabilita. Kasu honetan,
karel az-pian zerrenda apaingarri zuri bat ikus
dezakegu, tartean-tartean laukizuzenak dituela. © José Lopez
Folingo markesa,
Baionako portuko kapitaina
bera, zeharo interesatu zen
euskal ontzi txikiekin;
hainbat ontzi motari
buruzko azterketak eta
planoak egin zituen.
Marrazki honek zehaztasun
handiz erakusten du
txalupan botaberek duten
kokapena. © José Lopez
Ontzi-bizkar estankoaren adibidea. Itsas agintaritzak ezarri
zuen txalupak ontzi-bizkar estanko batez hornitzeko
obligazioa, eta hortik aurrera sortu ziren txalupa handiak;
izan ere, txalupa irekiekin
sarri gertatzen ziren
hondoratzeak. © José Lopez
