Zuhaitzetik ontzira
Ontzi batek egitura-pieza sorta osooso
luzea du osagai. Horien artean
for-ma pila handia egiten da. Hala ere,
forma hauek zuhaitzetan bilatu behar
zituzten lehenik; kasuan kasuko ontzipieza
berez imitatzen zuen adarra,
en-borra edo sustraia aurkitu beharra
ze-goen. Ontziaren bizkarrezurra den
gila zuzen eta luzetik ontzi-gaina kroskoari
lotzeko behar diren burgatoi okerretaraino,
denak arotz ontzigilearen
txantiloiaren ingeradari zehatz segitzen
zion haria zeukaten zuretatik atera behar
zituzten. Horixe zen ontzien beharrezko sendotasuna
bermatzeko modu bakarra, beti haizearen
eta itsasoaren indarrari egin behar ziotela
aurre. Forma natural edo berezkoak gutxi
zirela eta, izan ere euskal ontziolek zur kontsumo
han-dia zuten, zuhaitzak haritzen
adar gaz-te eta malguak bideratuz
eta moldatuz
hasi ziren
landatzen,
etorkizunean
ontzigintzarako
piezak izan
zitezen.
Ontzigintzarako zura,
haritza eskuarki,
urritik urtarrilera bitarteko
ilbeheretan mozten zuten.
Epe horretan zehar du
enborrak izerdi gutxien.
Horrela, usteltzeko askoz
gehiago irauten zuen zura
lortzen zuten. © José Lopez
Haritz motzak manipulatu
egiten zituzten, ontzigintzarako
nahi zituzten formak eman zitzaten.
Ezkerrean ikusten den adarraren
oinarriak eskuaira sendo bat
emango du, korasta eta gila lotu ahal
izateko. Goiko zatiak, berriz, ontzigainari
eusteko habeetako bat ateratzeko balio lezake. © José Lopez
Gabia oihalak. Garai honetan
gabiak, hala nagusikoa nola
trinketekoa, erabat garatuta
daude. Oihal edo belen
banaketa be-rri honek erraztu
egingo du zapiekin
berekin maniobrak
egitea, Ipar Atlantikoko
baldintza
g o - g o r r e t a n
batez ere. © José Lopez
Parks Canada-ren
arkeologoak korasta-orpoa
berreskuratzen ari
diren unea, San Juan baleontziaren
inguruko urpeko
indusketan, Labradorreko
Red Bayn. © José Lopez
Urkuilu edo urka hauek, geroago, gila muturren gainean
doazen barangak izango dira, eta branka eta txopako aldakak
eratuko dituzte. Pieza hauek adarrak eta enborrak adarkatzetik
ateratzen dira. © José Lopez
Genolak zuakerren,
hau da, ontziaren saihetsen
zatia dira.
Nao motako
ontzietan,
zuakerren osagaiak
jobaltak edo
barangak,
genolak,
estekadurak
eta txarrantxa
edo armazoi-buruak
ziren. © José Lopez
San Juan ontzia.
Azkenean, haritz adar kurboa ontziaren egituran
dagokion tokira iritsi da. Pieza hau kontu handiz
aukeratu behar zuten, zeren eta lematik oso hurbil
zegoela eta egiturako pieza garrantzitsuen arteko
lotura zela tentsio handiei eutsi behar zien. © José Lopez
