Altzairuzko kroskoak
Ibaizabaleko ontzioletan altzairuzko ontzien eraikuntza XIX. mendearen
amaieran hasi zen garatzen. Industriaren arlo hau gaur egun arte
garatuz joan da, eta merkantzia-ontzi handien eraikuntzan
espezializatu da.
XX. mendearen bigarren hamarkadaren
amaieran, Gipuzkoako ontziola batzuk
altzairuzko kroskoak egiten hasi ziren
Zumaian eta Pasaian, batez ere arrantzaontzi
flota hornitzera begira. Lurrunmakinen
konponketa eta instalazioan
ari
ziren lantegi txiki askok bereganatutako
eskarmentua erabakigarria gertatu zen
altzairuzko ontziak eraikitzeko erronkari
ekiteko unean. Gerra zibila arte, altzairuzko
eraikuntza zurezkoarekin batera izan zen; gerra ostean
gertatutako lehengai eskasiak, baina, arrantza-ontziak berriro
zurez eraikitzen hastea eragin zuen.
Gipuzkoan, Pasaia eta Zumaiako ontziolek gaur egun arte
jarraitu dute altzairuzko ontziak egiten eta konpontzen,
nahiz beti gainean izan duten sektore honen zailtasunen zama.
Bakailao-ontzi bera
Gipuzkoa bou artillatu
gisa jada. © José Lopez
Mistral bakailao-ontzia, Pasaiako
Pysbe enpresarena, 1929an egina.
Bakailao-ontzi bera, bou gisa erabilia;
artillatu egin zuten, eta
Euzkadiko Gudontzidiaren
zerbitzuan aritu zen gerra
zibilean, Gipuzkoa
izenaz horretan. © José Lopez
Lolita Artaza merkantzia-ontzia,
XIX. mendearen amaieran Ingalaterran
egina eta Pasaiako Naviera
Artaza-k erosia. © José Lopez
Soldadura.
Metalezko bi pieza fusio bidez
lotzea da soldadura.
Euskal ontzi-mekanikako lantegietan
soldadura erabiltzen
zuten jada 20ko urteetan,
baina teknika honek denbora
behar zuen orokor bihurtzeko;
izan ere, hurrengo
hamarkadetan zehar joango
ziren gainditzen prozedura honen
zailtasun teknikoak. XX. mendearen
er-dialderako, soldadurak
tokia erabat janda zion errematxatze
tek-nikari; isila
izateaz gain, teknika
hau bizkorragoa eta
merkeagoa da, eta
errematxe bidezkoa
baino lotura arinagoa
egiten du. © José Lopez
Hasieran, altzairuzko ontziak egiteko altzairuzko xaflak teilakatu egiten zituzten,
eta ondoren hauek errematxe bidez lotzen. Errematxe bat metalezko berno bat
da, eta lotu beharreko piezetan aurrez egindako zuloetan gori dagoela txertatzen
da. Geroago, langile batek errematxe-buruaren aldetik presioa egiten duen bitartean, beste aldean ari
denak beste muturra zabaltzen du. Errematxea, hozten denean, uzkurtu eta xaflak are estuago hartzen
ditu. Hasieran errematxeak eskuz moldatzen zituzten, mazoak erabilita. Geroago mailu kolpekari hidraulikoak,
pneumatikoak edo lurrunezkoak erabiltzen zituzten. Jarduera honen ezaugarri nagusia
sortzen zuen zarata handia zen, ezen entzumen arazoak
eragiten zizkien langileei berei, eta hainbat eragozpen
inguruan bizi zirenei. © José Lopez
Jaizkibel draga. Altzairuzko lehen
ontziak errematxatze teknikaren bidez
eraiki zituzten, teknika hau, aurretik
ere, oso erabilia zen eta lurrun-makinak
eraikitzeko. Jaizkibel draga, Bilboko
Euskalduna ontziolan 1933an egina,
Kultur Intereseko Ondasun deklaratu
zuen Eusko Jaurlaritzaren Ondare
Batzordeak, Monumentu kategoriaz,
1992an. Euskal Herrian errematxe bidez
egindakoen artean Gipuzkoan geratzen
den bakarra da.
Pasaiako portua dragatzeko
lanetan
jardun zuen
1984 arte. © José Lopez
Rezola baporea, Añorgako zementu-
enpresaren karga-ontzia. 50eko urteetan,
Donostiako portuan atrakatuta ikus
zitekeen. © José Lopez
Jaizkibel draga. Altzairuzko lehen
ontziak errematxatze teknikaren bidez
eraiki zituzten, teknika hau, aurretik
ere, oso erabilia zen eta lurrun-makinak
eraikitzeko. Jaizkibel draga, Bilboko
Euskalduna ontziolan 1933an egina,
Kultur Intereseko Ondasun deklaratu
zuen Eusko Jaurlaritzaren Ondare
Batzordeak, Monumentu kategoriaz,
1992an. Euskal Herrian errematxe bidez
egindakoen artean Gipuzkoan geratzen
den bakarra da.
Pasaiako portua dragatzeko
lanetan
jardun zuen
1984 arte. © José Lopez
