Betidanik Abaltzisketa izan da bakardade dartadarik handiena eragin didan herria, neguan, batez ere, euriak paisaia ñabartzen duen garaiean. Elurzuloz gaineztaturiko Txindokiren karea ilunagoa agertzen denean. Zelai garaiak hutsik geratu eta artaldeak negua igarotzeko haranetako larreetara jaisten direnean, milurtetako zikloa betez horrela.
Beraz, Abaltzisketako hiribildutik gertu, Aralarreko iparraldeko mendi-hegalean, Larraitzeko auzoaldea dago. Ez, Larraitz ez da herria, ez auzoa, ez eta tokia ere. Hiru edo lau baserri eta ermita batez osatutako multzoa besterik ez da. Amezketa, Baliarrain eta Zaldibia erreken arroen gainean sortutako zelaien erdian eraikiak.
Udaberrian, ekainaren hasieran, artzaien artaldeek mendizerrateko ibilpideari ekiten zioten, Urzabaleko trokarteetatik zintzarriek sortutako bulunba lehorra zabaltzen zelarik. Ardiak udako abeletxeetan geratzen ziren urriaren hasiera arte, lehen elurrek Malloako gailurrak zuritu baino lehen. Udazkeneko hotza iritsi arte, abeltzainak Kostaldeko herrietarantz jaisten ziren ardiekin, honela larre-aldaketa garaiari ekinez, sasi eta oteen artean egunero piska bat galtzen diren milurteko bide zaharrei jarraituz.
Larraizko Andra Mariaren tailak gotiko itxura du eta Haurra eskuineko besoan darama. Irudia XIII.mendekoa izan daiteke. Baina oso jende gutxik daki irudi hau Goiazko hiribilduko parrokiko dorrean aurkitu zutela. Uztasunak narriatua, Donostian errestauratu zuten Rocandio tailerrean eta handik Larraizko santutegira eraman. Honen ondorioz, elizan gurtu izandako antzinako Andra Maria Abaltzisketako parrokira eraman zuten eta orain alboko aldarean dago.
Badirudi, jatorriz, Larraizko ermita hau izen bereko Ataungo San Martinen, Iturrisaindun hain zuzen, zegoenaren garaikidea dela, XVII.mendeko hasierako obra. Larraizko eliza ez da aparteko eraikina. Izan ere, kokatuta dagoen aparteko paisaiari ezinhobeki egokitzen zaio. Urrutitik Larraizko santutegia eta berau inguratzen duten hiru bentak eta Neskarriren oineko mendi-bizkarretan sakabanatzen diren baserriak ikusteak eta talde osoa aurrean izanik Txindokiko gailurrari so egiteak, Euskal Herriko mendietako parajerik ikusgarrienetakoaren aurrean gaudela pentsarazten digute.
Artzaien esanetan, San Miguel (irailak 29) eguna aurretik kazkabarra botatzen badu negua gorria izango da. Ekaitz egun hauetan euskal mitologiaren ama-jainkosa den Mariren irudia ikus daiteke zeruetan. Igitai sutsuaren irudia hartzen duela diote, Murumendiko haitzetik Txindokiko leizeraino zerua orroaka zeharkatuz. Barealdi egunetan leizearen atarian ikus daitekeela diote, halaber, bere urre koloredun adats luzea urrezko orratzez leunduz...
Egun horietan jainkoei jaramon egin behar zaie eta Abaltzisketako bentan estalpea bilatu, beheko-suaren berora inguratuz, eta ogiz arraultz frejituak garbitu, Arabar Errioxako ardoak sugarren aurrean diztiratzen duen bitartean...
