Erromanikoko apaindura errepertorioak urri ditu apaingarri motak: bolak, arkutxoak eta soka formakoak. Oparoagoa da gotikoa, hauek guztiak erabiltzen baititu: soka formak, zerra hortzak edo sigi-sagako lerroak, arku trilobulatuak, errosetak, eguzki diskoak, eta buru eskematikoak, Idiazabalgoak bezalakoak, batzuek apostoluekin identifikatzen dituztenak; apaingarri sail oparoena Deban dago, non harrizko eskultura lan polikromatua izugarri aberatsa den trazerian, erlaitzetan eta eskulturen gaineko droseletan. Berpizkundean Gaztelako ohiko apaingarriak erabili ziren, hala nola, bolak, mezenas edo sortzaileen armarriak, eta medailoi bustodunak. Halaber erabili ziren maskorrak edo txirlak, eta sokak; eta arkitektura arloan frontoiak eta pinakulu adardunak.

XVII. mendearen lehen erdialdean apaindurak ezaugarri hauek bakarrik ditu: arkitekturako osagaietan, gainazal hondoratuak edo kajeatuak edo nabarmenduak, osagaiak zedarrituz; eta apaingarrietan, berriz, triglifo eta metopazko edergarriak, piramideak, frontoiak eta horma zuloak. Mendearen bigarren erdialdean apaingarrien metaketa handiagoa zen: moldura lodi hautsiak erabili ziren tenpluko sarreretan, eta haien osagarri, xafla moztuak, modiloiak, kartela naturalistak eta deabru itxurako buruak edo maskaroiak. Horren guztiaren osagarri, barrokoaren mende horretan, landare forma organiko mamitsuak erabili ziren, hala nola, garoak eta palmondo orriak, loreak, fruituak, mahats mordoak edo maskorrak, eta aingerutxoak, Oñatin ikus dezakegun bezala. Loiolako Santutegian ere kolorezaletasunaz ohartzen gara, hormetan eta zoladuretan harri gogorrak, marmolak eta harri-nabarrak erabiltzen baitira. Eskulturak eginkizun garrantzitsua betetzen du tenpluen sarreretako apaindura asmoetan, eraikinen titulartasuna azpimarratuz, Zegaman antzematen dugun bezala. Arrokaia frantseszaleen erabilera finkatu egin zen, ataurre askoren betegarri, baina goieneko unea Donostiako Santa Marian antzematen da, Ama Birjinaren letaniako dohainak harrian lantzeko marko gisa balio baitute. XVIII. mendean apaindura arloko askatasuna hain da handia, non harri zati lerromakurrak ere erabili ziren oxkar modura Tolosako Santa Mariakoaren errematean edo kanpai-horman.

Garrantzi eta edertasun handiko apaingarriak dira, era berean, habe, teilatu hegal, eta atarietan egindako zur lanak. Benetako arte lanak dira, hala nola, Soraluzeko eliz atariko egiturakoak. Oro har, zeinahi euskarri motaz baliatu ziren ataurreak apaintzeko, eta era askotako apaingarriak aurkitzen dira mendeetan zehar. Apaingarrien erakustaldi horrek atzera egin zuen XVIII. mendearen bukaeran, eta azkenean ia-ia desagertu egin zen neoklasizismoan, non ugari diren apaindura etenak, kutxak edo ontzi soilak, gainazal lauak, idazkunak, eta kasu batzuetan, Elgetako elizan, esaterako, litaniako ikurrak ere, eliza Ama Birjinari eskainita egoteagatik.